عوارض ناشی از خودارضایی گفتنی است «استمنا» یا «خودارضایى» یکى از راههاى انحرافى در ارضاى میل جنسى است که نسل جوان را در معرض آسیبهاى جدى قرار مىدهد. این کار عادت بسیار زشت و زیان آوری است که می تواند استعداد و توانایی های فراوان یک جوان را به نابودی بکشاند و حال و آینده او را تباه کند.از اینکه متوجه زشتی این عمل شده اید خدای را شاکریم و در پاسخ گویی به سوال شما مطالبی را پیرامون معرفی ، حرمت و روش درمان آن بیان می نماییم، امید است با کمک الهی و استمداد از معصومین(ع) و اطلاعاتی که در این زمینه برایتان ارسال می شود، در حفظ نفس و کنترل شهوت موفق باشید. استمنا و یا همان خود ارضایی، از نظر شرعی واخلاقی، حرام و گناه به حشساب می آید. این عادت ناپسندی به لحاظ اخلاقی، بعد معنوی انسان را به سختی می آزارد ، روح او را تاریک میکند، آزادی معنوی انسان را سلب می کند و در مسیر خود سازی و کمال، آدمی را با چالش جدی مواجه می کند. مطابق تحقیقات انجام شده توسط روانشناسان ،خود ارضایی نوعی اعتیاد و بیماری زشتی است که آثار و ضررهای فراوانی بر جسم و روان آدمی باقی می گذارد. کسانی که گرفتار این عمل شده اند، آن را گریزگاهی فرعی و عاجل برای خارج شدن از فشار جنسی و پاسخی برای لذت طلبی خود تصور می کنند، در صورتی که اگرتوجه نمایند، بدین وسیله گرفتار آثار و تبعات زیان آوری می شوند که گاها قابل جبران نیستند. شهوت یکی از اموری است که با طبیعت انسان در آمیخته شده و در جای خود از نعمت های خداوند است، ولی اگر از حالت تعادل خارج و بر افروخته شود، ممکن است سرمایه های عظیم انسانی را به خاکستر تبدیل کند. این نیرو به طور قطع نیاز به ارضاع دارد، ولی با روشی که با نظام طبیعت و شریعت سازگار باشد. خدای متعال که به حکمت بالغه اش این غریزه را در درون انسان گزارده ، تا نسل انسان باقی بماند، از روی رحمت و هدایت خود راه های آسان و معقول کنترل و ارضاع آن را پیش پای او قرار داده است و نسبت به بیراهه ها و انحراف از مسیر درست نیز ، هشدارهای لازم را به انسان داده است ،راههایی که باید با شناخت و عمل به آنها، سلامت جسم و جان خویش را پاس بداریم و از خطر و پی آمد کارهایی همچون خود ارضایی و مانند آن برهانیم. کبیره بودن: به طور قطع “خود ارضایی” گناه است . در این زمینه برخی از عالمان دینی و اخلاقی نسبت به کبیره بودن آن نیزتاکید نموده اند. از میان ایشان خصوصا مرحوم شهید آیه الله دستغیب در کتاب خویش” گناهان کبیره” فصلی را گشوده و بر بزرگی آن تاکید نموده است . از نظر شرعی، ملاک کبیره بودن یک عمل، وعده عذاب از جانب پروردگار می باشد. در این زمینه امام صادق (ع) و در ضمن روایتی از عذابی دردناک برای فاعل آن خبر داده است. آن حضرت(ع) فرموده است: سه دسته از مردمان اند که خدای متعال در روز قیامت به ایشان نگاه رحمت نمی انگرد، آنها را تذکیه نمی نماید و عذابی دردناک برای ایشان فراهم نموده است ، کسی که موی سفید خود را می کند ، کسی که با خود نکاح (استمناء) می نماید و کسی که مفعول واقع می شود. به فرض صغیره بودن گناه خود ارضایی در صورت عدم تکرار، ملاک دیگر کبیره بودن گناه، تکرار و به تعبیر روایات اصرار بر آن است ، به همین دلیل چون به طور معمول، خود ارضایی، در افرادی که به آن گرفتارند ، به صورت عادت و اعتیاد در می آید ، تبدبل به گناه کبیره می شود. البته حرمت و بزرگی گناه خود ارضایی در حد گناهانی همچون زنا و لواط نیست، ولی در عین حال شرایط آن به گونه ای است که می توان گفت: ضررهای بدنی و روحی آن از این دو معصیت بیشر است ؛ زیرا موقعیت برای آنها همیشه مهیا نیست، ولی موقعیت برای خود ارضایی و عادت به آن همیشه مهیا می باشد.
آسیب شناسی خود ارضایی: آسیبهاى ناشى از خودارضایى به گونه هاى مختلفى تقسیم پذیر است که به اختصار به برخی از آنها اشاره میشود ۱- آسیبهاى جسمانى یکى از روشهاى شناخت پیشرفت بیماریها در پزشکى، مرحله بندى علایم بیمارى است. براین اساس، برحسب عوارض ایجاد شده در بیمار مبتلا به خودارضایى، سه مرحله بیان شده است: ۱. مرحله مشکل ساز در افرادى که مدتى است گرفتار خودارضایى شده اند، زودرس ترین عوارض ناشی از خودارضایى عبارت است از: الف – خستگى و کوفتگى ب – عدم تمرکز در حواس ج – ضعف حافظه د – استرس و اضطراب ۲. مرحله گرفتارى شدید بروز علایم زیر در فرد گرفتار، نشان دهنده آن است که شدت ابتلاى او با مدت آن بیش از مرحله اول است و در نتیجه عوارض شدیدترى ظاهر شده است: الف – خستگى و کوفتگی ب – نوسان خلق یا تغییرات سریع خلقى ج – حساسیت بیش از حد و زودرنجى د – کمردرد ه – نازک شدن موها و – ناتوانى جنسى زودرس در جوانی ز – بیخوابى یا بدخوابى و مشکلات مشابه آن ۳. مرحله گرفتارى بسیار شدید یا حالت اعتیاد الف – خستگى و کوفتگی ب – ریزش شدید موها ج – تارشدن دید چشمها د – وز وز گوش ه – انزال زودرس و غیرارادى یا خروج منى به صورت قطره قطره و – درد کشاله ران و ناحیه تناسلی ز – دردهاى قولنجى در ناحیه لگن و استخوان دنبالچه
نحوه پیدایش عوارض خود ارضایی در دانش پزشکى، روند پیدایش علایم یک بیمارى و چگونگى بروز عوارض و نشانه هاى کلینیکى، در شناخت هر چه بیشتر یک بیمارى بسیار مهم است و میتواند پزشک را در تشخیص و درمان بهتر بیمارى و مریض را در پیشگیرى کمک کند. به این دلیل مناسب است درباره نحوه پیدایش برخى از عوارض خود ارضایى که در به آن اشاره شد بیشتر به آن توضیح داده شود تا خواننده عزیز با روند پیدایش این عوارض، یا به اصطلاح پاتوفیزیولوژى آن آشنا شود. ۱. خستگى و کوفتگى: انقباض شدید و یک مرتبه تمام عضلات بدن در جریان انزال (ارگاسم یا اوج لذت جنسى)، باعث مصرف سریع مواد غذایى ذخیره شده در عضله ها و به طور عمده کاهش گلیکوژن (ماده اصلى لازم براى تولید انرژى عضلانى) میشود. خستگى عضلانى تقریبا با سرعت تهى شدن عضلات از گلیکوژن رابطه مستقیم دارد و هرچه این سرعت بیشتر باشد، خستگى بیشتر است، در خودارضایى، به علت انقباض هاى مکرر عضلات بدن، ذخایر گلیکوژن عضلات به سرعت تمام مىشود و خستگى و کوفتگى همیشه از عوارض بدیهى آن است. ۲. ریزش مو: خودارضایى به تدریج با تغییرات هورمونى و شیمیایى که در بدن ایجاد مىکند، باعث افزایش هورمون جنسى مردانه؛ یعنى، تستوسترون به دى هیدرو تستوسترون مىشود که از عواقب بالا بودن ماده DHT در خون، ریزش موها و تاسى و بزرگ شدن پروستات و عوارض ناشى از آن در پیرى است. ۳. خود ارضایى مکرر باعث تحریک بیش از حد سیستم عصبى پاراسمپاتیک و افزایش تخلیه اَسِتیل کولین از انتهاى این رشته ها در مغز میگردد که این خود باعث پارهاى از عوارض جسمانى و روانى، چون حواسپرتى ، کمى حافظه ، عدم تمرکز حواس، سیاهى رفتن چشم و در نهایت تارى دید مىشود. تمام این علامتها ناشى از تغییر تعادل میزان مواد شیمیایى موجود در مغز است که بین سلولهاى عصبى رد و بدل مىشود و انتقال پیامهاى مختلف را بر عهده دارد. ۴. برخى نیز بر این عقیدهاند که علت بروز اختلالات مغزى (مانند حواس پرتى، عدم تمرکز حواس و کاهش حافظه) ناشى از ظرفیت عظیمى از انرژى بدن است که در هر بار انزال، تخلیه شده و هدر میرود؛ زیرا مایع منى حاوى مقدار بسیار زیادى DNA(هسته ۴۰۰-۳۰۰، اسپرمى که در هر انزال خارج مىشود)، RNA آنزیمها، پروتئینها، مواد قندى، لسیتین ، کلسیم، فسفر، نمکهاى بیولوژیک، تستوسترون و… است. این ذخایر عظیم انرژى – که باید در بدن براى رشد و تقویت بخشهاى مختلف مورد استفاده قرار گیرد – بیهوده و به طور مکرر از بدن خارج مىشود و هر کدام عوارضى را به دنبال می آورند. براى مثال از آنجا که سلولهاى خونى و پلاکتها در مغز استخوانها تولید میشود و به تکامل نهایى مىرسد و براى تولید آنها نیز انرژى بسیار زیادى مورد نیاز است؛ در افراد گرفتار خودارضایى، تکامل مغز استخوان و در نتیجه تولید سلولهاى خونى با مشکل مواجه شده و منشأ کم خونى، ضعف و خستگى در این افراد است. نیز دفع فسفر و لیستین بیش از حد از طریق انزالهاى مکرر، باعث کاهش ذخایر این مواد میشود که مواد حیاتى براى سلامتى سلولهاى عصبى هستند و در نتیجه اختلال عملکرد سیستم عصبى، مانند حواس پرتى، عدم تمرکز حواس و… بروز خواهد کرد.
آسیبهاى روحى و روانى خود ارضایی ضعف حافظه و حواسپرتى، اضطراب، منزوى شدن و گوشه گیرى، افسردگى، بی نشاطى و لذت نبردن از زندگى، پرخاشگرى، بداخلاقى و تندخویى، کسالت دائمى و ضعف اراده، احساس حقارت، عدم اعتماد به نفس، احساس گناه و عذاب وجدان بروندادهاى روانى و روحى خودارضایى است. شرح پارهاى از این موارد در مباحث گذشته روشن شد.
آسیبهاى اجتماعى خود ارضایی ناسازگارى خانوادگى، بی میل شدن به همسر و ازدواج، ناتوانى در ارتباط با جنس مخالف و همسر، احساس طرد شدن، از بین رفتن عزّت، پاکى، شرافت و جایگاه اجتماعى، دیر ازدواج کردن و لذت نبردن از زندگى مشترک از جمله آسیب های اجتماعی این عمل محسوب میشوند.
آسیبهاى معنوى و اخروى خود ارضایی هیچ یک از آسیبهاى پیش گفته، به اهمیت آسیبهاى معنوى نیست؛ زیرا آسیبهاى معنوى، جان و دل و به عبارت دیگر کنه حقیقت وجود آدمى را تباه مىسازد. خودارضایى از نظر دین یک گناه است و به تعبیر قرآن زنگار بر دل مینهد: «کَلاَّ بَلْ رانَ عَلى قُلُوبِهِمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ»؛ مطففین (۸۳)، آیه ۲۴.؛ «چنین مباد! بلکه اعمال (ناشایست) دلهاى آنان را زنگار زده است». زنگ یا زنگار در اشیاى مادى، همان چیزى است که روى فلزات و اشیاى قیمتى می نشیند و معمولا نشانه پوسیدن و از بین رفتنِ شفافیت و درخشندگى آن و در نهایت ضایع شدن و از بین رفتن آن است. علامه طباطبایى در تفسیر المیزان طباطبایى،می فرماید: از آیه شریفه سه نکته استفاده مىشود: ۱. اعمال زشت، نقش و صورتى به نفس و روح انسان مىدهند؛ ۲. این نقش و صورت خاص، مانع آن است که نفس آدمى حق و حقیقت را درک کند؛ ۳. نفس آدمى به حسب طبع اولیه اش صفا و جلایى دارد که با داشتن آن، حق را آن طور که هست درک میکند. همچنین آسیبهاى معنوى جهان گذران را در مینوردد و اگر اصلاح نگردد، حیات جاودان آدمى را در معرض تباهى و شوربختى قرار میدهد. از این رو نصوص دینى نسبت به آن هشدارهاى لازم را دادهاند. پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) در این باره میفرماید: «ناکح الکف ملعون»،میزان الحکمه، ج ۱۲، ص ۵۶۵۴؛ «ملعون است کسى که خودارضایى کند». امام صادق علیه السلام نیز مىفرماید: «با سه گروه خداوند در روز قیامت سخن نمیگوید و پاکشان نمیخواند و عذابى دردناک دارند، از آن سه اند، خودارضایى کننده و کسى که لواط دهد»همان، ح ۱۹۰۴۹.. در روایات دیگرى امام صادق علیه السلام خودارضایى را گناه عظیم و مورد نهى الهى معرفى فرموده استهمان، ح ۱۹۰۵۰.. توصیه های کاربردی در جهت کنترل و درمان: ۱. نخستین گام براى درمان این عادت شوم، اعتقاد و ایمان به درمانپذیرى آن و دورى از یاس و ناامیدى است. اما رسیدن به نتیجه و ایجاد هرگونه تغییر و دگرگونى نیازمند گذشت زمان، انتخاب راه صحیح و به کارگیرى دقیق دستورها است. البته ترک عادت نامطلوب، در زمان کوتاه بدون راهنماى کارآزموده و دلسوز، امکان ندارد. از همه اینها مهمتر، اراده و خواست فرد، نقش کلیدى و مهمی را ایفا میکند. درمان و چاره جویى باید منطبق بر خواست فرد باشد؛ زیرا تا وقتى که او نخواهد، میتوان با قاطعیت گفت که درمان نخواهد شد. بنابراین بیمار اگر بخواهد، می تواند بر بیمارى اش غلبه کند و جمله معروف «خواستن توانستن است»، عین حقیقت است. اراده همچون نهالى است که باید آن را پرورش داد تا به مرحله خودشکوفایى و ثمردهى برسد؛ به عبارت دیگر، اراده تقویت شدنى و پرورش یافتنى است و راه پرورش و تقویت آن این است که برخلاف میل خود، اندک اندک به مقابله با این عادت شوم برخیزد تا پس از مدتى لذت توانستن را بچشد. ۲. تلاش براى تقویت اراده از گامهاى مهم در امر بهبود است. نگویید اراده از ما سلب شده است! ممکن است اراده انسان ضعیف شود؛ ولى هیچ گاه از بین نمیرود. نشانه اینکه هنوز اراده باقى است، این است که شخص این عمل را در حضور دیگران و در هر شرایطى انجام نمیدهد. براى تقویت اراده، راههاى زیادى پیشنهاد شده که از جمله آنها تلقین به خود است افراد مبتلا به این عادت شوم، هر روز به دفعات مختلف با تمرکز فکر به خود بگویند: «من به خوبى قادرم این عادت بد را از خود دور کنم، من قادرم» تکرار این عبارت ساده، اثر عجیبى در تقویت اراده و روحیه دارد. پل ژاگو بر آن است که: «تلقین، قبل از خواب نیز مؤثر است»همان(تقویت اراده). ۳. سعى شود شکم به هنگام خواب، بیش از حد معمول پر نباشد. ۴. از پوشیدن لباسهاى تنگ و چسبان اجتناب گردد. ۵. از نگاه کردن به مناظر، فیلمها و تصاویر تحریک کننده، خوددارى شود و شخص به محض مواجهه با این امور، چشم خود را بسته و یا به زمین و یا آسمان نگاه کند. ۶. از شنیدن و خواندن مباحث و مطالب جنسى و حتى شوخی هاى تحریک کننده و فکر کردن در این امور، دورى شود. ۷. از خوردن مواد غذایى محرک، مانند خرما، پیاز، فلفل، تخم مرغ، گوشت قرمز و غذاهاى پرچرب – اجتناب و به میزان ضرورت اکتفا شود. ۸. قبل از خواب مثانه تخلیه شود. ۹. از نوشیدن افراط گونه آب و مایعات پرهیز شود (به خصوص شبها و قبل از خوابیدن). ۱۰. هیچگاه کاملا عریان نشوید و به اندام عریان خود یا دیگری نگاه نکنید. ۱۱. از دست ورزى با اندام جنسى، باید اجتناب نمود و در هیچ شرایطى، نباید دست ورزى کرد! ۱۲. هرگز نباید به رو خوابید. ۱۳. به منظور تخلیه انرژى – زاید بدن، به طور منظم و زیاد باید ورزش کرد. ۱۴. هیچگاه نباید بیکار بود؛ شخص باید براى اوقات فراغت خود، برنامه داشته باشد و آن را با مطالعه، ورزش، زیارت، عبادت و … پر کند. ۱۵. هرگز در مکانى خلوت و تنها و دور از نظر دیگران نباید ماند. ۱۶. هرگاه شخص مورد هجوم افکار جنسى واقع شد، باید بلافاصله از مکان خلوت و دور از نظر دیگران خارج شود و خود را به کارى سرگرم کند. در این زمینه گفت و گو با دوستان، مشارکت در عبادتهاى جمعى (مانند جلسات دعا، نماز جماعت و…) بسیار مفید است. ۱۷. هفته اى یکى دو روز، روزه مستحبى مفید است و اگر شخص توان آن را ندارد، میزان صرف غذا را کاهش و فاصله هر وعده غذا را افزایش دهد و یا تعداد دفعات غذا را کاهش داده و به حداقل خوراک اکتفا کند. ۱۸. از سخن گفتن ملایمت آمیز، شوخى و خنده با نامحرمان خوددارى کرده واز نرمى و لینت در کلام باید اجتناب ورزید. ۱۹. هیچگاه نباید با نامحرم و جنس مخالف، در مکان خلوت و دور از نگاه دیگران باقى ماند (حتى براى آموزش، کار و …). ۲۰. قرآن زیاد بخواند و درباره معانى آیات آن فکر کند. ۲۱. باید همیشه براى ذهن فکر خود محتواى مطلوب و موضوع مناسب داشت.
تذکرات پایانی: ۱. توجه داشته باشید که تنها رعایت تمام این امور، بدون کم و کاستى و به صورت مستمر، نتیجه بخش خواهد بود. نباید توقع داشته باشید که این عادت ناگهان قطع و درمان شود, به هر میزان که بتوانید دفعات آن را به تدریج کم کنید, موفقیت محسوب می شود. ۲. در صورت تکرار از رحمت واسعه الهی ناامید نشوید و بدانید که هر گناهی قابل توبه است و خداوند خود فرموده است : <ان الله یغفر الذنوب جمیعا ; خداوند همه گناهان را می آمرزد>. و نشانه قبولی توبه شما این است که پشیمان هستید و از تکرار آن متنفرید. همین قدر که تکرار آن کم شود نشانه پیشرفت به سوی اطاعت خداوند است. ۳. در صورت امکان با کم کردن سطح توقعات و انتظارات ازدواج کنید که این بهترین راه حل است. ۴. در تمام حالات از خداوند براى حفظ پاکى استعانت بجویید. ۵. مطمئن باشید این مشکل قابل حل و درمان است؛ ولى مشروط به تصمیم گیرى قاطع و پشتکار کافى در راه انجام دستورالعمل هاى ارائه شده. ۶. منشأ این مشکل، یکى از نیازهاى واقعى نهاده شده در وجود انسان است که باید به طور طبیعى و صحیح ارضا و تأمین شود. نیاز به ارضای شهود یکی از این امور است که اگر به شکل صحیح تامین نشود، (یعنى ازدواج) آدمی دچار خطاها و گناهان همچون استمنا خواهد شد که عواقب سوء آن نیز دامنگیر فرد مىشود. بنابراین اگر امکان ازدواج برایتان فراهم است، اقدام به ازدواج کنید یا به طور موقت به دستورالعملهاى ارائه شده پایبند باشید. ...!